Yırtık Paralar Ne Olur? Bankalar Yırtık Para Alır mı?

Eskimiş, yıpranmış ve kopuk paraların değişimi ile ilgili hususlarda yetkili  Cumhurbaşkanlığı ile Merkez Bankası arasında tespiti mümkün olan hususlar dahilinde yeni yasal yönetmelik düzenlemesi sonrası kabul edilir ve banka tarafından banknotlar yenileri ile değiştirilmektedir.

Birer tüketici olarak alış veriş sonrası bizlere verilen paraları çokta fazla incelemeden cüzdanımıza veya cebimize sıkıştırırız. Sonrasında ise bu paralarda yırtık olduğunu, bir köşesinin olmadığını görebiliriz. Hatta bankalardan aldığımız deste paraların arasında dahi yırtıkları çıkabilir ve buna dikkat etmeyiz. Bu şekilde elimizde olan paraları ne yapacağımızı şaşırırız. Belki aldığımız yere iade etmeye çalışırız belki de bize fark etmeden veren işletmeye alışveriş sonrası fark ettirmeden veririz. Sonuçta bize nasıl geldiyse bizde başkalarına verebiliriz. Fakat dikkat edildiği zaman kimse yırtık paraları almadığı gibi sorumlulukta kabul etmiyor. Kendisi vermiş olsa dahi.

Kamu Bankalarından Değişim Mümkün

Yırtık paralar ve geri dönüşümü için vatandaşlar çareyi şeffaf bantlarla bantlamakta buluyor olsa da, aslında yasal olarak değişim imkanı bulunuyor. Bunun için yıpranmış, yırtılmış, bir parçası eksik olan paralarınızı yasal olarak değiştirebilmeniz için devlet bankalarına başvurmanız yeterli oluyor. Ziraat Bankası ve Merkez Bankası para değişiminde yetkilendirilmiş bankalar olarak bize hizmet veriyor ve mevcut elinizdeki tüm yıpranmış paralar için bu başvurunuzu yapabiliyorsunuz.

Özel Bankalarda Para Değişimi

Kamu bankaları dışında yırtık paralarınızı değiştirmek isteyeceğiniz özel bankalar bu husustan uzak durur ve paranızı almazlar. Fakat paranın yenilenmesi, yırtık olan paraların sağlam ile değiştirilmesi yasal bir hak olarak vatandaşlara sunulmaktadır. Fakat burada değiştirmek istediğiniz paranın durumu da önem arz ediyor. Öyle ki bazı paraların üzerinde boyalar bulunuyor, kirli oluyor, esnafın iş akdine göre yağlı olabiliyor, fazla el değiştirmesinden sonra yıpranmalar ve üzerindeki yazıların okunamadığı gibi hususlar oluyor. Bazı paralara da yazılar yazılmış oluyor ki sık karşımıza çıkan hususlardan. Bu türdeki paralarınızı iade ettikten sonra aynısı ile değiştirebiliyorsunuz. Yani 100 TL vermişseniz kaybınız olmadan 100 TL alabiliyorsunuz.

Aynı para ile değiştirebilmeniz için yırtılan paranın yüzde ellisinden fazlasının hasar görmesi, kenarının kopmuş olması ve parçasının olmaması, yırtık ama tek parça olan paralarınızı birebir değiştirme imkanlarından birisi.

Para değişiminde tek şart neredeyse değiştirmek istediğiniz yırtık paranın tek parça halinde olmasıdır. Burada söz konusu paranın yüzde ellisinden fazlası yırtıksa ve kayıp varsa kamu bankasına teslim sonrası alabileceğiniz tutar ancak yarısı kadardır. Yani 100 TL vermiş olursanız banka size 50 TL verecektir. Bu da paranın durumu yüzünden karşımıza çıkmaktadır.

ATM’lere Yırtık Para Yatırma

Bankamatikler dijital olarak hizmet vermesinden dolayı dikkat ettikleri hususlardan bir tanesi de sahte ve yırtık paralar oluyor. Örneğin ATM’lere para yatırımı esnasında gerçek ve sağlam paralar dahi olsa, bir kenarında kıvrılma olmasına rağmen düz olarak yatağa yerleştirmenize rağmen mümkün olmuyor. Sebep burada paranızın uygun olmadığından bahisle kabul edilmemesi. Bununla birlikte ıslak veya yıpranmış paralar dahi bankamatiklerce kabul edilmiyor.

Hangi Paralar Değiştirilmez?

Piyasada kullanımda olan paraların yani banknotların değişimi, tedavülden kaldırılması ve yok edilmesine dair tüm kararlar Banka Meclisinin görevleri arasında yer almaktadır. Banka meclisi görevleri ise 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Kanununca belirlenmektedir. Bu kanuna göre değiştirilmesi ve değiştirilmesi mümkün olmayan banknotlar hakkında da ayrıntı mevcuttur. Bu durumda paranın yarısından fazlası yoksa, yüzeyinin ölçümü sonrasında ölçüme konu olan kabarit cetvelinde elli kareden daha az olan paraların değiştirilmesi mümkün değildir. Zira bu kabarit cetveli 100 parçaya ayrılmış bir cetveldir ve ölçüm sonrasında elliden fazlası bulunmalıdır.

Para Değişiminde Zaman Aşımı

Değiştirilmesine karar verilen banknotlar için zaman aşımı süresi vardır. Tedavülden kaldırılan paraların değiştirilebilmesi için müracaat Ziraat ve Merkez Bankası olmasına karşın bu işlemi yapabilmek için önünüzde bulunan süre 10 yıl gibi uzun bir süredir. Tedavülden kaldırılacak paralar ve değişimleri ile ilgili hususlar Resmi Gazetede yayımlanmasının ardından yürürlüğe girer. Bu durum 1211 sayılı yasanın 37 nci maddesinde belirtilmiştir.

Paranın Fiziki Patronu Merkez Bankası

Banknotun yani paranın basılması, çoğaltılması, tedavülden kaldırılması, değiştirilmesi, ihracı gibi tüm hususlar Merkez Bankası görev ve yetkisi altındadır. Burada oluşan tüm hususların yasal olarak Cumhurbaşkanlığı ile koordineli olarak çalıştığını, bankanın meclis organının olduğunu ve yapılan düzenlemeler sonrası Resmi Gazetede yayımlanmasının yürürlüğe girdiğiniz hatırlatmakta fayda vardır.

Para Değiştirme Günleri

Ziraat ve Merkez Bankası yetkili olarak para değiştirme günleri düzenleyebilir. Zira bu durum daha çok paranın tedavülden kaldırılması neticesinde oluşan yoğunluğun önüne geçmek için yapılan bir uygulama. Fakat birer tüketici olarak elimizdeki tek tük yırtık banknotların değişimi için en yakın Ziraat Bankasına başvurulabilir. Gişe işlemleri yapan her bankanın bu hizmeti vereceği bilinmelidir. Neden tek bir para için size farklı bir uygulama ve gün verilsin ki…

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının Görevleri

Bankalar arasındaki ayrımı ile dikkatleri çeken Merkez Bankası Türkiye’de ekonomiye yön veren başlıca para politikasını uygulayan tek kurum diyebiliriz. 1211 sayılı yasa ile bu kurumun kuruluş amacı ve yetkileri belirmiş olsa da bu yetkilere müdahil olan başka yasal çerçevelerde bulunur. Merkez şubesinin Ankara’da olduğu banka aslında bir Anonim Şirket özelliği taşıyor.

Merkez Bankası bir banka olarak değerlendirilmektedir ve yurt içi ile yurt dışında istenildiğinde Cumhurbaşkanlığının onayı ile şubeler de açabilmektedir. Asıl amacı fiyat istikrarını sağlamak ve korumaktır. Atacağı adımlar ile hükümetin belirlemiş olduğu büyüme ve istihdam politikalarını destekleyerek açık piyasa işlemlerine olanak verir. Türk Lirasının değerini korumak, artırmak önemli hedefleri arasındadır. TL’yi yabancı para birimlerine karşı korurken aynı zamanda değerlerinin belirlenmesi gereken döviz, vadeli altın ve vadesiz altının TL ile değişimine olanak verir. Türkiye’de oluşacak reeskont ve avans işlemlerini yapar, altın ve döviz rezervlerini yönetir.